یک سه شنبه یک کتاب

خرد پروری

نویسنده: سید عبداله امیرآزاد

نشر: نیلوفر

تعداد صفحه: 586

اساساً و اصالتاً می‌توان گفت که در زندگی بشری حیات سایر ابعاد وجودی او هم در گرو حیات اندیشه‌اش است. با عقل و اندیشه سالم، دین سالم (اسلام)، رفتار درست، تغذیه سالم و... در تمام جوانب زندگی انسان متبلور می‌شود. هم چنان که ابوذر بر اساسی اندیشه زنده و درست، رسول اکرم (ص) را شناخت و مسلمان گردید و در پی آن عزیز هر دو جهان شد. خردورزی و خرد پروری سبب می‌شود که آدمی در صراط مستقیم گام بردارد و این راه و روشی، شیوه زیگزاگی، سینوسی، هفت خطی، هفت رنگی، نیرنگی، بدرنگی و پر ننگی نیست. بلکه راه ادب، کمال، عزت و شرف است، در سایه آن، تمیز این دو (ضلالت و هدایت) حاصل شده و راه کمال پیموده می‌شود.

اگر باغبان از درختان به خوبی صیانت و مراقبت نکند، نمی‌تواند از آنها بهره ببرد، عقل هم در این مقوله مستثنی از آن نیست. با این تفاوت که لازم است آدمی به وسیله خود عقل با استغاده از تعالیم دینی، علمی، ادبی، تاریخی و... به رشد و تعالی اندیشه‌اش بپردازد که در سایه آن بهتر می‌تواند از درخت علم وایمان بهره مند گردد.

با خردورزی است آدمی به خرد پروری رو می‌آورد و در این صورت دیگر او حیات خود را بین دو پرانتز آرزوهای پوچ آینده و حسرت‌های بی ثمر گذشته نمی‌بیند، یعنی دیگر نمی‌گوید که افسوس که جوان نداند و پیر نتواند و نمی‌گوید که بشکند دستی که نمک ندارد؛ زیرا با پیروی از امام حسین (ع) به اندازه معرفت هر کسی به او نیکی می‌کند. توجه به ماجرای زیر مطلب را بهتر روشن می‌کند. عربی بیابانی خدمت امام آمد و گفت: ضامن شده‌ام که دیه کامله ای را بپردازم؛ اما توان آن را ندارم، ناچار نزد بخشنده‌ترین مردم؛ یعنی شما خاندان پیامبر آمدم.

این نوشتار گامی است از گام‌های لازم در راستای رشد و تربیت عقلانیت تا بدانیم که در تاریخ بشریت ستمگران و ستم پروران در دوران ستم شاهی هر چه توانسته‌اند با استفاده از خباثت منافقان زیرک (اقلیت خائن) و حماقت زاهدان نادان (اکثریت جاهلی در آن زمان) با لطایف الحیل از قبیلی ایجاد مشغله‌ها، شواغل و هیجانات کاذب، تحمیل فقر وفاقه اعم از فکری، فرهنگی و اقتصادی، دشمن تراشی‌های، ایجاد نزاع‌های قومی و قبیله‌ای، تحمیل و تشویق جهل و جهالت اعم از ظاهری و باطنی به تخدیر و تزهیق عقلی و اندیشه پرداخته‌اند. برای این که دوباره تاریخ تاریک اشباح اهریمنان ظلم و آن ظلام هویدا نشود لازم است با استعانت از خداوند متعالی و برخورداری از تعالیم وحی و خاندان وحی چراغ عقل را روشن نگهداریم که در این صورت تمام شب صفتان یا روبه هزیمت خواهند نهاد و یا رسوا خواهند شد؛ زیرا کالای تقلبی آنها در پرتو محک عقل سلیم از رونق خواهد افتاد.

فهرست مطالب

پیش گفتار
فصل اول: راه و روش های خرد پروری و خردمندی
قصد و تصمیم بر خرد پروری و آگاهی بر اهمیت آن
بهره مندی از خرد و خردمندی اندیشمندان
تکیه بر استدلال و استناد و استشاره در تعاملات و معاملات
مد نظر قرار دادن قانون
استناد بر معیارهای اصیل و حقیقی
تمیز دادن مبدأ، مسیر، مقصد، ابزار، هدف
فریفته نشدن به زر و زور و تزویر
دوری از جور، جهل، جوع
استقبال از نقد و انتقاد...

فصل دوم: تجزم
آثار جزم اندیشی
«نگاهی به علل بروز تجزم»
اثرات فردی تجزم
اثرات اجتماعی تجزم
پیش گیری و برخی روش هایرهایش از تفکر جزم گرایی

فصل سوم: روش‌های و رویکردهای تفکر
تفکر معکوس
۲-تفکر نقطه ای
۳-تفکر خطی...

فصل چهارم: ملاحظاتی دررویکردتفکرانتقادی
خطاهای معرفتی (شناختی)
1 - تفکربراساس قانون همه یا هیچ
2 - گسسته بینی
3- شرط لازم را شرط کافی تلقی کردن...

فصل پنجم: درقلمرو خردافزایی
1- اهمیت خرد افزایی
2- آشنایی با روش های تفکروحل مسئله
3- آشنایی با اقسام، خاستگاه، فایده سؤالات وجوابها
« فایده سؤال »...

فصل ششم: نگاهی به شاخص ها و معیارهای تشخیص حق از باطل
«عزت»
برخی اثرات و فواید آگاهی و معرفت
برخی علل و عوامل افشاگری
نگاهی به برخی آثار و فواید رازداری
علل و عوامل ذلت...

فصل هفتم: مدیریت ذهن
نگاهی به راه های تربیت وتقویت ذهن