گزارش جلسات گروه

سی و هفتمین جلسه مطالعاتی گروه در سال95

با سلام

تاریخ و زمان جلسه: ساعت 8 تا 10  روز سه شنبه 05/ 11/ 1395،

مکان جلسه: گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.

موضوعات مورد بحث: مبحث سعادت در اندیشه های فلسفی و تکمیل بحث روش تحقیق هفته گذشته

سعادت از منظر کلبیان، رواقیان و اپیکوریان و اوگوستینوس:

کلبیان: دیوجانس که از مهمترین کلبیان است و طرفدارانش به تمایزهای عالم توجه نداشتند. تنها توجه به تمایز میان ارزشهای راستین و دروغین را موجب تعالی و سعادت می دانستند. پیرهون از کلبیان معروف، می گوید: کسی با فضیلت زندگی می کند که بتواند خود را از پیش داوری های انسانی و تأثیرات در هر شرایطی رها کند. حتی در برابر مرگ نیز دلیری ورزد و موفق به رفتار مناسب شود.وی وفق دادن خویش با آداب و رسوم هر زمان و مکانی را بهترین راه سعادت می دانست زیرا او با توجه به مسافرت های نظامی  خود، کثرت آرا را دیده بود و گمانش این بود که درست ها در عالم زیادند چون ادله زیادی برای اثبات خود دارند.

اپیکوریان: اینان سعادت را در رها شدن از ترس و هراس چه هراس از مرگ و چه هراس  از زندگی می دانستند. آنها به مردم میگفتند که در پی لذت و خوشبختی در زندگی خود باشند. از توصیه های دیگر آنها به مردم زیستن در گمنامی برای رسیدن به سعادت حقیقی است. ایشان سعادت را مادی میدانستند چون مرگ را پایان "بودن آدمی" می دانند. اینان بر این باور بودند که خدایان دورند و ما نباید نسبت به ایشان امید و یا ترسی داشته باشیم. خوشبختی ما در گرو زیستن نیک در این جهان و دوری از خشونت ها و تردیدهای حیات جمعی و پناه بردن به جمعهای خودی و همفکر است. اما باید در لذتها معتدل بود تا جسم سالم بماند.
رواقیان: پیشگام آنها زنون، سعادت را در قبول فناپذیری خود آن هم پذیرشی همراه با آرامش می دانست. این گروه معتقد بودند که عواطف را باید تابع عقل نمود تا قضاوتها و تصمیم گیری ها و عمل ها تصحیح گردد و راه به سمت خوشبختی و سعادت که امری مادی است، هموار گردد.

اوگوستینوس: وی بر این حقیقت تاکید می کرد که شناخت واقعیت نباید صرفا بخاطر اعداف نظری، بلکه از این جهت باشد که باعث سعادت و بهجت واقعی شود. انسان احساس می کند که کامل نیست و به دنبال موجودی است که کامل تر از او باشد، موجودی که می تواند موجب آرامش و بهجت شود، و شناخت او شرط لازم دستیابی به اوست، ولی اوگوستینوس شناخت را در خدمت یک غایت، یعنی سعادت می دید. فقط شخص حکیم می تواند سعادتمند باشد و حکمت مستلزم شناخت حقیقت است. او در رساله در باب حیات سعادتمندانه می گوید کسی که نتواندصاحب آن چیزی باشد که برای دستیابی به آن تلاش می کند سعادتمند نیست، بنابراین فردی را که در جستجوی حقیقت است ولی هنوز به آن دست نیافته است نمی توان واقعا سعادتمند دانست. انسان موجودی متغیر است و خودبسنده نیست، او سعادت خود را فقط در نیل به آن چه از او برتر است، یعنی در نیل به متعلقی که ثبات دارد، می تواند به دست آورد. فقط خود خداست که می تواند موجب سعادت انسان شود. پس جستجوی خدا میل به سعادت است و نیل به خدا سعادت است.

روش تحقیق

ادامه مقاله روش شناسی ویلیام چیتیک در بررسی و تفسیر متون حکمی و عرفانی(بهروز سلطانی و احمد رضی)

هرمنوتیک مؤلف محور چیتیک:

پایه های هرمنوتیک:1؛ قصد مؤلف. 2؛درک از متن(متون دینی). 3؛درک مخاطب. شلایماخر متن را "نوشتار" معنا نموده است. دیلتای حوزه فهم متن را از نوشتار به "علوم انسانی"یا همان به زعم وی،"علوم معنوی" گسترش میدهد. شلایماخر گفته است: فهم نیت مؤلف از طریق شناخت اثر، بررسی نشانه های درون متن و اصلاح روش تفسیر بدست می آید. امیلیو بتی از افرادی است که سعی در تحول آرای قبلی داشت. وی میگوید: باید فرض کنیم متن میخواهد چیزی را که ما نمیدانیم به ما بگوید. اسکینر هرمنوتیک مؤلف محور با تأکید بر کنش گفتاری مقصود رسان را مورد توجه قرار می دهد.

به عقیده چیتیک، برخی از محققان "تقلیل گرا" هستند و به متن دینی در حد کارکرد ژن و یا دستگاه عصبی که خاصیت تکاملی دارد، توجه میکنند. پدیدارشناسان بدنبال ساختارهای ارسطویی در متن اند و  انسان شناسان دین را شکل دهنده شخصیت و جامعه میدانند. وی همچنین معتقد است که نسل جدید پژوهشگران بدنبال بررسی جهان بینی دینی سنتی با توجه به روشمندی غربی هستند. چیتیک به شخصه سعی در فهم جهان بینی اسلامی و بهینه سازی و مناسب سازی روشهای غربی دارد تا به روشی برای فهم نیت مؤلف در متون مقدس دست یابد.

اصول رویکرد چیتیک=> الف؛ امکان فهمی مشترک با نیت مؤلف: در سنت اسلامی تمام علوم شاخه های یک درخت هستند که باید به مبانی مشترکشان پی برد. هرچند بدلیل رواج تخصصی شدنها و ترسیم اهداف متفاوت برای تخصصهای گوناگون، امکان یافتن فهم مشترک، سخت باشد. ب؛مشروط بودن درستی و پذیرش تأویل و تفسیر بر ایمان و تقوای دینی؛ به این معنا که صرف کار علمی سبب برداشت صحیح نیست و ایمان و تقوا باعث برداشت صحیح از متون میگردد. ج؛ معیارهای هرمنوتیکی برای فهم نیت مؤلف که خود به 14 معیار تقسیم میگردد: 1، بررسی روابط و تناسبها برای فهم نیت مؤلف، 2؛ شناخت ارکان اندیشه ها و تعالیم اصلی مؤلف برای فهم گزاره های او، 3؛ توجه به سنت تفسیری پیرامون متن، 4؛ توجه به مفروضات واحد و روشهای متفاوت، 5؛ توجه به لوازم معناییِ اصطلاحات برای فهم نیت مؤلف، 6؛ شناخت ابعاد وجودی، شخصیت مؤلف و ویژگیهای کلی و منحصربفرد آثار او، 7؛ مواجهه مستقیم با متن برای رسیدن به مؤلف و توجه به چگونه گفتن مؤلف بیش از چه گفتن، 8؛ توجه به وجود رابطه انداموارد در متن، 9؛ توجه به ابعاد مختلف یک مسأله، 10؛ توجه به سیاق متن برای فهم نیت مؤلف، 11؛ نزدیک ساختن خود به دهنیت مؤلف، 12؛ طرح پرسش متناسب برای فهم نیت مؤلف، 13؛ شناسایی مسأله های بنیادین از نظر مؤلف، و 14؛ توجه به زمینه های آرا و تعالیم مؤلف برای فهم نیت او.(زمینه هایی مانند: جهان نگری فلسفی، کیهان شناختی و روان شناختی). لازم به ذکر است که اصول و معیارهای یاد شده از منظور چیتیک، ناظر بر نگاه هرمنوتیکی ایجابی وی است و اصول و معیارهای بعد سلبی و آسیب شناختی هرمنوتیک مؤلف محور از نگاه چیتیک، جلسه قبل بیان شد.

با تشکر از حضور دکتر نوروزی و دوستان