گزارش جلسات گروه

بیست و یکمین جلسه گروه در سال 95

با سلام

تاریخ و زمان جلسه: ساعت 10 تا 12 روز سه شنبه 16/ 06/ 1395،

مکان جلسه: گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.

اعضای حاضر گروه: آقای دکتر نوروزی. همچنین خانم ها داوری و رضوی زاده.

موضوعات مورد بحث: نکته تربیتی و بحث فلسفی کانت.

در قسمت اول دکتر نوروزی به تکمیل نکته تربیتی مطرح شده در جلسه قبل در رابطه با تفکر، پرداخت و در قسمت دوم نیز خانم ها داوری و رضوی زاده قسمت هایی از کتاب " فلسفه کانت، بیداری از خواب دگماتیسم" را ارائه دادند. و همچنان بحث تفکر و بحث کانت را نیمه تمام گذاشتیم تا در جلسات آینده تکمیل شود و فهم بهتر و بیشتری حاصل شود.

همان طور که  قبلا گفته شد، تفکر یک ساحت شناختی است که در آموزه های اسلامی تحت عنوان هایی چون عقل، فکر،  اولوالباب، نُهیه، لُب و امثال این ها، آورده شده است. یک ساحت شناختی است که زیربنای ساحت نگرشی-باوری ماست و زیربنای عمل است. در ادامه گفته شد که ما باید ابتدا از خود شروع کنیم و مشکل از جایی شروع می شود که ما به دیگران بیش تر از خودمان فکر می کنیم. ما باید در مورد افکار، نگرش ها، رفتارها و باورهایمان به تفکر بپردازیم. اما بحثی که در این جلسه مطرح شد این بود که ما چگونه باید در مورد خودمان به تفکر بپردازیم؟؟ ما باید تعلقات خود و سوگیری هایی(تعصبات جناحی، مذهبی، قومی و...) را که داریم بشناسیم تا در گام بعدی بتوانیم این تعصبات را بشکنیم و اعمالمان را اصلاح کنیم. فکر کردن به تعصبات می تواند گامی بسیار موثر در جهت حل و فصل مسائل باشد. در این صورت است که می توانیم قدم در مسیر رشدمان بگذاریم.

تفکر و بحثش توقفی ندارد. این بحث سر دراز دارد....

در ادامه بحث کانت و بررسی زمینه های فکری او بعد از بررسی اسپینوزا در این جلسه به لایب نیتس رسیدیم. او نیز در خط فکری دکارت و اسپینوزاست. او در کتاب تحقیقق نو درباره فهم بشری به نقد نظریه لاک و رد نظریه تجربه حسی وی پرداخته است. او مانند دکارت و اسپینوزا بر آن بود که خرد با پیروی از اصل های نهادی خود، توانایی پی بردن به ذات هستی و شناختن حقیقت های سرمدی را دارد و سیستم فلسفی اش را نیز بر همین اساس بنیاد نهاد. او بر این عقیده است که همه اندیشه های ما از روان برمی خیزد نه از حس ها. او می گوید برای مرتب کردن اندیشه های خود به طور دقیق، باید آن ها را از بنیادهای کلی استنتاج نمود و گرچه بسیاری از افراد از این اصل های کلی آگاه نیستند ولی به این معنا نیست مه موقع اندیشیدن آن ها را به کار نمی برند. او در اندیشیدن به دو اصل قائل است، یکی اصل تناقض نداشتن و دیگری اصل علت یا دلیل کافی. اصل اول دربرگیرنده قضیه های منطقی، ریاضی، و حقیقت های ضروری و سرمدی است و اصل دوم پیشامدهای واقعی و اتفاقی. و برای حقیقت نیز دو بعد استدلال(اصل کلی نداشتن تناقض) و واقعی(اصل علت کافی) را در نظر گرفته است. راسل درباره اندیشه های نیتس می گوید: ژرف، هماهنگ، بسیار اسپینوزایی و تا حد شگفت آوری منطقی است. نیتس ویژگی متمایزکننده خرد را همانا، شناختن حقیقت های لازم و جاوید می داند. او پس از یقین به توانایی خرد، با تکیه بر اصل های آن، به ساختن سیستم فلسفی اش می پردازد و در این کار با مفهوم جوهر ساده آغاز می کند. او کتاب مونادولوژی را با این برهان ساده آغاز می کند که بودن چیزهای مرکب دلیل بر بودن چیزهای ساده است. بیشتر ببحث وی در رابطه با مونادها و جوهرهاست و او می  گوید: علت غایی همه چیزها، جوهری است واجب که بنیاد همه این گوناگونی هاست. این جوهر همانست که خدا می نامیم. جوهر ساده یک و بی بخش است. او به کثرت در وحدت معتقد است.

کانت با تقسیم بندی قضایا به تحلیلی و ترکیبی راه سنجش تجربی بودن و آزاد از تجربه بودن آنها را باز می کند. محمول قضایای تحلیلی از دید او ، جدا از موضوع نبوده، صفت و روشن کننده آن هستند و همچنین و کلیت و لازمیت از ویژگی های آنها محسوب می شود. مانند"جسم گسترده است" در قضایای ترکیبی نیز محمول صفت موضوع نیست بلکه افزایش دهنده آن است همچنین این قضایا به شیوه استقرایی حاصل می آیند. مانند: "جسم سنگین است"

بعضی قضایای ترکیبی نیز هستند که مانند قضایای تحلیلی، صفت کلیت و لازمیت و آزاد از تجربه بودن را دارند اما نمیتوان آنها را تحلیلی دانست زیرا در آنها محمول صفت موضوع نیست. مانند: "آنچه روی میدهد، علتی دارد" کانت این نوع قضایای ترکیبی را که میتوان به آنها اصطلاحاً "ترکیبی نوع دو" گفت، قضایای بنیادی علم می داند زیرا هم کلی و لازم است و هم در آنها محمول افزایش دهنده موضوع است. کانت قضایای ریاضی، فیزیک و هندسه را "ترکیبی نوع دو" می داند. همچنین قضایای متافیزیکی را نیز با توجه به این که افزایش دهنده موضوع هستند اما کلیت و لازمیت دارند، از این نوع محسوب می کند. مانند قضیه "جهان آغازی دارد"

کانت در بررسی اینکه متافیزیک ممکن است؟ چگونه؟" به دانشی به نام "نقد خرد ناب" می رسد که فایده آن دور نگه داشتن خود از خطاست و آن را فرارونده می داند و بیشتر در آن درگیر چگونگی شناسایی است. در نقد خرد ناب، گزاره های عملی هرچند آزاد از تجربه به نظر آیند، بدلیل بنیاد تجربی شان به کار نمی آیند.
نقد خرد ناب دارای دو بخش است: مفردات آموزی و روش شناسی. مفردات آموزی نیز به دو بخش استاتیک فرارونده که به بررسی آپریوری حساسیت می پردازد و منطق فرارونده که با ضرورت ها و اصل ها آپریوری اندیشه سر و کار دارد، تقسیم می شود و منطق فرارونده نیز به دو بخش آنالیتیک فرارونده که به تحلیل فهم ها و تحلیل قضاوت ها نظر دارد، توجه می نماید و دومین بخش منطق فرارونده به دیالکتیک فرارونده که به بررسی خطاهای خرد در بیرون از حوزه آزمون پرداخته، چگونگی دوری از این خطاها را روشن می کند. بخش روش شناسی خرد ناب نیز به منطق عملی و به کار بردن نتیجه بدست آمده از قسمت مفردات آموزی، طی چهار گفتار توجه دارد: 1- دیسیپلین خرد ناب؛ 2- کانن خرد ناب؛ 3- برپا کردن ساختار شناسایی؛ 4- تاریخ خرد ناب.

ادامه دارد...

با تشکر از حضور دکتر نوروزی و دوستان