معرفی مقاله

طراحی الگوی دسته بندی روش های تربیت اخلاقی

در این مقاله سعی می شود روشهای تربیت اخلاقی به شکلی که دارای ترتیب منطقی و منظم باشد دسته بندی شود.   در ابتدا نویسنده به بیان و نقد مختصری از دسته بندی های موجود مانند تقسیم بندی به روشهای دیگر ساز و خودساز، روشهای عام و خاص، روشهای زمینه ساز، روشهای پرورش فضایل، روشهای زدودن رذایل پرداخته است. در ادامه بر اساس تفسیر المیزان تقسیم بندی علامه طباطبایی را به دو دسته محبت و غیر محبت بیان می کند.

علامه طباطبایی سه مسلک  را در اخلاق بیان می کند:

1- مسلک قدمای اخلاق که مبنای این مسلک عقل اجتماعی و هدف آن رسیدن به فضایل پسندیده در عرف است.

2- مسلک  انبیای الهی و ارباب شرایع  که بر مبنای سعادت حقیقی انسان، استکمال ایمان به خدا است.

3- مسلک مربوط به قرآن که بر مبنای حب عبودی و هدف آن ذات مقدس الهی است. این مسلک بر توحید خاص بنا شده است.

نویسنده بر اساس این توضیحات از بیان علامه سه روش متناسب با این مسلک ها را به ترتیب زیر استخراج می کند:

1- روشهایی با تاکید بر سعادت دنیوی و اجتماعی 2 - روش هایی با تاکید بر معاد و بهشت و جهنم 3- روش هایی با تاکید بر توحید خالص و حب عبودی

در ادامه نویسنده بر اساس حقیقت شکل گیری عمل، الگویی برای روش های تربیت اخلاقی ارائه داده است. بر اساس اینکه عمل اختیاری بر سه  محور بینش، گرایش و قدرت تصمیم گیری و عمل مبتنی است، روشها نیز از این جهت به سه دسته تقسیم می شود. برای هر قسمت به روشهای زمینه ساز، روشهای ایجاد و روشهای رفع موانع پرداخته است و این الگو را در سه مسلک فوق پیاده کرده است.

در انتها ویژگی الگوی طراحی شده را مطرح می کند: 1- در عمومیت و تحت پوشش قرار دادن افراد جامعه. 2- نظم منطقی و در نظر گرفتن مراحل شکل گیری عمل اخلاقی 3- تاکید بر بعد شناختی 4- تشکیکی و طولی بودن

و سه مقدمه لازم این الگو شامل موارد زیر است که البته در نتیجه مقاله ذکر شده است!

1- مردم در تربیت اخلاقی یکسان نیستند. پس باید به مراتب مختلف مردم توجه کرد.

2- کمال انسان وابسته به عمل اختیاری است و در انتخاب عمل به ترتیب شناخت و گرایش و عمل نقش دارد.

3- عوامل موثر بر تربیت اخلاقی برخی زمینه ساز، برخی ایجابی و در نهایت رفع موانع می باشد.

این مقاله توسط سید احمد فقیهی، در مجله معرفت اخلاقی در سال 88 چاپ شده است.

دریافت اصل مقاله