گزارش جلسه سی و هشتم
گزارش جلسه سی و هشتم
تاریخ: 6 /10/ 1394 یکشنبه. ساعت 8.30 تا 10
مکان : دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان
حاضرین: آقای دکتر نوروزی و خانم ها عابدی، رضوی زاده، رجبی، داوری و عسگری.
در این جلسه به تکمیل آثار لایب نیتس در سه محور کتاب مابعدالطبیعه، نامه های او با کلارک و کتاب مقاله جدید در فهم انسان پرداخته شد.
- گفتار مابعد الطبیعه لایبنیتس، متنی حاوی 37 بند است که به مسائل مربوط به خدا، صفات او، انواع جوهر، اراده، گناه، معجزات و ... میپردازد. لایبنیتس در این گفتار خدا را به عنوان کمال مطلق معرفی میکند که هر کاری را به بهترین نحو انجام میدهد. عشق به چنین خدای اقتضا میکند که به هر آنچه او اراده کرده است صادقانه راضی باشیم و صبوری ای با اکراه با عشق به خدا مطابقت ندارد. خداوند جوهر های گوناگون را آفریده است و کمال هر جوهر در فرانمایی بیشتر او از خداوند است. جوهر های مخلوق به خدایی وابسته هستند که آنها را حفظ میکند و همانگونه که ما افکارمان را صادر میکنیم، دائما به واسطه نوعی فیضان آنها را ایجاد میکند.
عمل یک جوهر بر روی جوهر دیگر، صرفا عبارت است از افزایش فرانمایی آن جوهر به همراه کاهش درجه فرانمایی دیگری، تا انجا که خداوند آنها را با هم هماهنگ کرده است. این جهان منظم بوده و حتی معجزات نیز در پرتو این نظم تعریف میشوند. برخلاف دکارتیون که به وجود کمیت یکسانی از حرکت در این جهان معتقدند، لایبنیتس عنوان میکند که نیرو یکسان است ولی حرکت یکسان نیست. همچنین لازم است در قواعد مکانیکی موجود در عالم علاوه بر علل غایی به علل فاعلی هم توجه شود.
در نهایت بحث از مابعد الطبیعه، درباره شباهت نزدیک آراء لایبنیتس و فیلسوفان مسلمان و قضاوتهای راسل درباره او بحث شد.
- کتاب مکاتبات لایب نیتس و کلارک، به نامه های لایبنیتس و کلارک که یکی از شاگردان و هواداران نیوتون است، اختصاص دارد. لایبنیتس و نیوتون همزمان بوه و هر دو درباره ریاضیات، قوانین زمان و مکان و حرکت، خلاء و ... نظراتی داشتند که بعضا در تضاد با یکدیگر قرار میگرفتند. در این بین کلارک به عنوان نماینده نیوتون به پاسخ درباره انتقادات لایبنیتس پرداخته و نامه هایی بین آنها نگاشته میشود. ولی در نهایت لایبنیتس به خاطر تندی کلارک در نامه پنجم، این مکاتبات را پایان میدهد.
عمده این نامه ها به نقد و دفاع نظریات نیوتون میگذرد. مثلا در نامه ای لایبنیتس به چگونگی خدا در فلسفه نیوتون و تصور مکان مادی برای او انتقاد میکند و یا در نامه دیگری به خدای ساعت ساز بودن از نظر نیوتون اعتراض دارد. او معتقد است اینکه ما به خدای ساعت ساز باور داشته باشیم که لازم است هر از گاهی به میان آمده و ساعت را دوباره کوک کند، نقصی برای خدا بوده و او از اول کار خود را به صورت کامل انجام نداده است. کلارک هم در جواب میگوید ممکن است در دست ساخته های بشر، عدم حضور سازنده نوعی برتری باشد، ولی در آفریده های خدا اینگونه نیست. در یکی از نامه ها هم به خلاء پرداخته میشود، لایبنیتس نظر نیوتون مبنی بر وجود خلاء را قبول نداشته و وجود خلاء را درست نمیداند.
- کتاب مقاله جدید در فهم انسان[1] یکی از کتابهای لایبنیتس است که هنوز به فارسی ترجمه نشده است. این کتاب داستانی بین دو شخصیت خیالیه تئو و فیلا است که درباره آراء دکارت، لاک و لایبنیتس به گفتگو میپردازند. تئو سابقا طرفدار دکارت بوده ولی بعد از آشنایی با عقاید لایبنیتس آن را حقیقتی برتر یافته و به آن باور پیدا کرده است و با فیلا در این باره گفت و گو میکند. در نهایت بر روی دیدگاههای تربیتی این کتاب بحث شد آن به عنوان کتابی مفید در عرصه تعلیم و تربیت معرفی شد.