گزارش جلسه سی و یکم

تاریخ: 17 / 8/ 1394  یک­شنبه. ساعت 7:30 تا 10

مکان : دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

حاضرین: آقای دکتر نوروزی و خانم ها خاقانی، داوری، رضوی زاده، رجبی، شریف و عابدی.

 

قسمت اول: نکته تربیتی

در ادامه بحث از ویژگیهای جبهه اهل حق، در این جلسه آقای دکتر به دو ویژگی یقین و اقتدار اشاره کردند. از نظر ایشان، منظور از یقینف نیل به یقین نهایی نیست. بلکه منظور تلاش حداکثری برای وصول اطمینان قبل از سخن و عمل است که ما را از پیشداوری و تصمیمات نسنجیده باز می دارد. اقتدار نیز به برخورد قاطعانه و محکم  و در عین حال به دور از خودبزرگ بینی و تکبر اشاره دارد که حاصل آن دستیابی به عزت نفس است.

* در پایان این قسمت، خانمها خاقانی و رضوی زاده گزارشی از همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت تحت عنوان «فلسفه آموزش عالی» ارائه دادند. این گزارش ان شالله به زودی در وبلاگ با فلسفه تا تریبت منشتر خواهد شد.

قسمت دوم: اندیشه های اسپینوزا

منبع: اخلاق اسپینوزا

به منظور شناخت اندیشه های اسپینوزا، کتاب اخلاق وی، به عنوان مهمترین اثرش انتخاب شده بود. در این جلسه گزارشی از فصل اول این کتاب با موضوع خدا ارائه شد و مورد بررسی، بحث و نقد قرار گرفت.

اسپینوزا در کتاب اخلاق به شیوه ای منظم به طرح مباحث خود می پردازد. به این ترتیب که ابتدا تعریفی از واژه های مهم هر فصل ارائه می کند. سپس به بیان اصول متعارفه می پردازد؛ اصولی که از نظر اسپینوزا اموری بدیهی هستند. و بالاخره قضایایی در رابطه با موضوع مورد بحث ارائه می کند و برای اثبات انها از برهانهایی بر مبنای تعاریف و اصول متعارفه بهره می جوید. در فصل اول، او پس از مباحث مقدماتی در مورد جوهر، به اثبات برخی از ویژگیهای خدا از جمله وحدت، علت مختار همه اشیا بودن، وابستگی همه اشیا به وی و... می پردازد.

یکی از قضایایی که اسپینوزا در این فصل به اثبات آن می پردازد وجود خدا است. وی بدین منظور سه برهان به شرح زیر ارائه می دهد:

1. اگر خدا موجود نباشد، ذاتش مستلزم وجود نیست (طبق اصل متعارفه 7 مبنی بر این که ذات شی ئی که می تواند لاموجود تصور شود، مستلزم وجود نیست.) اما این امری نامعقول است (طبق قضیه 7 که بر اساس ان وجود به طبیعت جوهر مرتبط است و طبیعتش ضرورتا مستلزم وجودش است)

2. وجود یا عدم وجود هر چیز باید علتی در درون یا بیرون خودش داشته باشد. اگر دلیل یا علتی وجود نداشته باشد که مانع وجود خدا باشد، خدا ضرورتا موجود است. اما اگر چنین دلیلی وجود داشته باشدیا در طبیعت خداست که در صورت پذیرش این امر، وجود خدا را پذیرفته ایم و گرنه به تناقض رسیده ایم. یا در خارج از خداست که چون وجه مشترکی با خدا ندارد نمی تواند به او وجود دهد یا از او سلب وجود نماید.

3. توانایی برای هستی نشانه قوت و عدم ان نشانه ضعف است. پس اگر اشیاء متناهی وجود داشته باشند ولی مطلق نامتناهی خیر، به این معنا است که متناهی از نامتناهی قوتمندتر است. نتیجه این که چون ما وجود داریم، ضرورتا خدا نیز وجود دارد.

در پایان این فصل، اسپینوزا به بررسی یکی از اشتباهاتی که بشر دچار آن است می پردازد. این اشتباه عبارت است از تلقی انسان مبنا بر این که خدا همه چیز را برایانسان و انسان را برای عبادت خود آفریده است. از نظر اسپینوزا چنین درکی نه فهم واقعیت، که تخیل در مورد آن است. مردم در چارچوب ذهن خود به قضاوت می پردازند و لذا به چنین برداشتهای نادرستی می رسند.

در پای کلاسف با توجه به مطلب پایانی فصل که در بالا به ان اشاره شد، بحثی در مورد این که تا چه اندازه می توان اسپینوزا را ایده آلیسم دانست به وجود امد که قرار بر این شد که با مراجعه با سایر فصول کتاب اخلاق و نیز مطالعه سایر کتب موجود اسپینوزا، ضمن آشنایی بیشتر با اندیشه های وی، پاسخ دقیقتری برای این پرسش فراهم شود.