
هویت
علم دینی
نویسنده: خسرو باقری
نشر: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد
تعداد صفحه: 223
صحبت
بر سر ماهیت علم دینی و امکان آن، از جمله مباحث روز حوزه ی فلسفه ی علم
است. این کتاب، در پی آن است تا ضمن بررسی مفهوم علم و سازو کارهای آن، از
یک سو و بحث درباره ی ماهیت دین و لوازم آن از سوی دیگر، امکان دینی بودن
علم مورد بحث قرار دهد. اثر حاضر با کاوش درباره ی ماهیت علم، فرایندهای
جاری در آن و نسبت این فرایندها با فلسفه آغاز می شود. در این بخش تلاش می
شود تا با سیری تاریخی در فلسفه علم و بررسی نظریات مختلف درباره ی ماهیت
علم، ضمن تبیین چیستی علم، رابطه ی آن با فلسفه نیز مورد بحث قرار گیرد.
بر این اساس، ابتدا هویت علم در دو روایت اثبات گرا و مابعداثبات گرا مورد
بررسی قرار گرفته است. در این بررسی، برخی مسائل مانند رابطه ی مشاهده و
نظریه، رابطه ی علم و متافیزیک و نیز ارتباط علم و ارزش محور قرار گرفته
اند.
پس
از آن، هویت دین و معرفت دینی در سه رویکرد دائره المعارفی، هرمنوتیکی و
قبض و بسط تئوریک شریعت بررسی و تبیین شده است. سپس تلاش شده است تا با
بازسازی نظریه آخر، رویکرد محقق تحت عنوان نظریه گزیده گویی مطرح شود.
نظریه ی گزیده گویی ناظر به معرفت دینی است و دین را مستعد حضور در عرصه ی
علم می داند و معتقد است گزاره های مبنایی دینی، می توانند در نقش پیش فرض
های عالِم، در علم نقش آفرینی کنند و در نهایت و پس از طی طریق مرسوم در
علم تجربی، موجد دست آوردهایی علمی باشند. این دست آوردها را به جهت برآمدن
از این پیش فرض ها، می توان علم دینی خواند.
در
بخش آخر کتاب نیز نمونه ای از پیش فرضی انسان شناختی برآمده از متون
اسلامی ارائه شده که به ادعای نویسنده، می تواند سنگ بنای علوم تجربی ناظر
به تعلیم و تربیت باشد.