یک سه شنبه یک کتاب
محاسبه النفس
نویسنده: علی‌بن‌موسی ابن‌طاووس
ترجمه: عباسعلی محمودی
نشر: فیض کاشانی
تعداد صفحه: 160
این کتاب به اختصار طی 5 باب آموزههای قرآن و احادیث را درباره خودسازی و روشها و مراحل آن بیان میکند. باب اول آیات قرآنی است که اهمیت محاسبه نفس را به انسان گوشزد مینماید. باب دوم در مورد روایاتی است که محاسبه را در شب و روز تذکر داده و انسانها را از خطرات احتمالی غفلت آگاه ساخته. باب سوم در مورد روزهای خاص و آداب محاسبه در این روزهاست. باب چهارم زمانها و مکانهایی را معرفی میکند که مراقبه و محاسبه به شیوه خاصی باید صورت گیرد. در باب پنجم وظایف و مسئولیتهای مکلف در حفظ مراقبه و فضیلت محاسبه ارائه شده است.
ابوالقاسم رضی الدین علی بن موسی معروف به سید علی ابن طاووس و سید، فرزند سعدالدین ابوابراهیم در حله متولد شد. او به پاکی و زهد و تقوا در میان شیعیان بسیار معروف است. به باور شیعیان، او در زمان غیبت کبری با حجت بن حسن، امام دوازدهم شیعیان دیدار کرده‌است. «سیّد بن طاووس» در سال ۶۶۴ ه.ق درگذشت. نام کامل کتاب بنابر آنچه در کتاب آمده «محاسبة الکرام آخر کل یوم من الذنوب و الآثام» است. موضوع کتاب در اخلاق و به عنوان یک کتاب ارزشمند و معتبر مطرح است. علاوه بر آن از کتب روایی معتبر نیز می باشد به گونه ای که مورد اعتماد بزرگان علماء شیعه قرار گرفته است.
نظر به اهمیّت محاسبه نفس، علمای زیادی در این زمینه کتاب نگاشته و آثار گرانبهایی به جای گذاشته اند. ابن طاووس در مقدمه کتاب می فرماید: «من در موضوع محاسبه نفس در کتاب مختلف ابوابی را آورده ام، اما نظر به اهمیّت این بحث در تزکیه انسان، کتاب مستقلی در این موضوع تألیف کردم».
روش پیشگیرى از وقوع جرم، ترجمهاى سلیس و روان از کتاب محاسبه النفس سید على بن طاووس حلى (متوفاى ۶۶۴ق) به قلم عباسعلى محمودى است. کتاب؛ مشتمل بر سه بخش پیشگفتار، متن کتاب و تعلیقات مترجم است. در پیشگفتار مطالبى درباره انگیزه مؤلف از نگارش کتاب و شرح حال او ذکر شده است. بخش آخر کتاب تعلیقاتى از مترجم بر موضوع محاسبه نفس که به منزله رسالهاى تکمیلى بر مطالب کتاب است. مترجم در مقدمه درباره انگیزه مؤلف از نگارش کتاب مىنویسد: «سید بن طاوس (ره) با ذکر آیاتى از قرآن و نقل حدیث و تمرینهاى عملى تلاش کرده راه محاسبه نفس را به انسان بیاموزد و او را از عذابهاى خدا که در دنیا و آخرت متوجه اوست، بترساند و به الطاف و عنایات و کرم و رحمت الهى امیدوار سازد، باشد که جامعهاى دور از درد و رنج پدید آید و همه با دوست داشتن یک دیگر، در مدینه فاضلهاى که آرزوى همیشگى بشر بوده است، زندگى کنند».
فهرست مطالب:
این کتاب در پنج باب و هر باب به فراخور حال، در چند فصل تنظیم شده است.
به خاطر اهمیت و جلالت شأن قرآن،
باب اول:را به آیات قرآن اختصاص داده است.
باب دوم:بیانگر روایاتی است که ارزش و فضیلت محاسبه را برای محفوظ ماندن از خطرها بیان می کند.
باب سوم:بیان ایامی که در نصوص دینی برای محاسبه مطرح شده اند مانند دوشنبه و پنج شنبه و ...
باب چهارم:ایام و اوقاتی است که به جهت فضیلت و اهمیت شان باید دقت بیشتری در حفظ نفس در آن ایام نمود.
باب پنجم:بیان فضیلت محاسبه جهت ترغیب انسان ها نسبت به انجام آن.
خاتمه:در ذکر اعمال و اذکار.
مؤلف پس از نقل روایاتی که نیاز به بیان و توضیح دارند، توضیح مختصری در ذیل آن روایت آورده است.