یک سه شنبه یک کتاب
الانسان الکامل
مجموعه رسائل مشهور به کتاب الانسان الکامل
نویسنده: عزیزالدین نسفی
نشر: تهران:کتابخانه طهوری، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران
تعداد صفحه کتاب چاپی: 556ص همراه با تعلیقات
عبدالعزیز بن محمد نَسَفی معروف به عزیزالدین نسفی نویسنده کتاب مجموعه رسائل الانسان الکامل، از عرفای فارسی‌نویس برجسته سدهٔ هفتم هجری بود. وی در فرارود ماوراءالنهر می‌زیست و در سال ۶۱۷ ه ق در زمان حمله مغول آن دیار را ترک کرد. وی منسوب به شهر نخشب (نسف یا قارشی در ازبکستان امروزی) است. نسفی را می‌توان از پیروان تحقیق علمی در مسائل مربوط به عقاید، عرفان و تصوف دانست و به نوعی پیرو مکتب عرفانی ابن عربی به حساب آورد.
رسیدن نسفی به ایده انسان کامل در واقع اساسی‌ترین نتیجه تفکرات وی است. نسفی از آنجا که خصلتی مرتبه‌ای برای معرفت در نظر می‌گیرد، فردی را که توانسته به بالاترین میزان معرفت دست یابد به عنوان انسان کامل معرفی می‌کند. با توجه به واحد بودن منبع معرفت و وجود (خداوند) در نزد نسفی، کسی که در معرفت به مراتب بالا رسیده است، از لحاظ وجودی نیز در مرتبه تکاملِ نسبی قرار می‌گیرد. انسان کامل نسفی در واقع از خصلت مرتبه‌ای بودن معرفت‌شناسی وی استخراج می‌شود. مفهوم کمال و انسان کامل نسفی که محوری‌ترین بحث وی است و به لحاظ سیاسی نیز قابل بررسی است. اهمیت سیاسی مبحث کمال در نظر نسفی در بازگشت سالک کامل از دیدار خداوند متحقق می‌شود. انسان کامل از آنجا که تمامی مراحل معرفت را پشت سر گذاشته است بیش از هر کسی میداند که صلاح مردم در چیست؛ زیرا وی به بالاترین درجه معرفت رسیده است. انسانی که به اوج قله معرفت رسیده است، انسان کامل خوانده می‌شود و خلایق نیازمند هدایت و رهبری انسان کامل و به بیان نسفی «خلیفة الله» هستند. نسفی خود را به کنج عزلت و خمول نمی‌کشاند. بر خلاف برخی محققین که نسفی را مخالف سیاست و فردی زاویه نشین دانسته‌اند، نسفی آنگاه که معنای سلوک را بیان می‌کند، معتقد است پادشاه هم می‌تواند اهل سلوک باشد و در عین ریاست بر امور دنیوی، سلوک معنوی نیز داشته باشد.
بخشها و رسائل مختلف کتاب انسان کامل نسفی بدین شرح است:شرح حال و سپس تعریف چند اصطلاح برای ساده سازی متن نزد خواننده.
1: رساله اول: در بیان معرفت انسان(تعریف حواس و روح انسان از منظرها مختلف و بیان معرفت و چگونگی حصول بدان).
2: رساله دوم : در بیان توحیدو اعتقادات و چگونگی دست یابی بدان از نگاههای مختلف.
3: رساله سوم: در بیان آفرینش ارواح و اجسام و انواع و مراتب ارواح و اجسام با نیم نگاهی به برخی مسائل معادی.
4: رسالۀ چهارم در بیان مبداء و معاد بر قانون اهل حکمت.
5: رسالۀ پنجم: در آداب سلوک و شیوه های مختلف هر طایفه و بیان آداب تربیتی آن.
6: رساله ششم: در آداب خلوت.
7: رسالههفتم: در بیان عشق.
8: رساله هشتم: در بیان آداب اهل تصوف.
9: رساله نهم: در بیان بلوغ و حریت آدمی
10: رساله دهم: در بیان آن که عالم صغیر نسخه و نمودار از عالم کبیر است
11: رساله یازدهم، دوادهم و سیزدهم: در بیان عالم ملک و ملکوت و جبروت
12: رساله چهاردهم: در بیان لوح و قلم و دوات و تأویل آنها.
13: رسالۀ پانزدهم در بیان لوح محفوظ و در بیان جبر و اختیار و در بیان حکم و قضا و قدر
14: رسالۀ شانزدهم در بیان لوح محفوظ عالم صغیر(انسان)
15: رسالۀ هفدهم در بیان احادیث اوائل
16: رسالۀ هجدهم در بیان وحی و الهام و خواب دیدن
17: رسالۀ نوزدهم در بیان سخن اهل وحدت(وجدت وجود)
18: رسالۀ بیستم سخن اهل وحدت در بیان عالم
19: رسالۀ بیست و یکم در بیان ذات و نفس و وجه و در بیان صفت و اسم و فعل
20: رسالۀ بیست و دوم در بیان بهشت و دوزخ
21: رساله اضافی در بیان ولایت و نبوّت و ملک و وحی و الهام و خواب راست
22: رساله اضافی در بیان فقر و زهد و توکّل و محبت خدای
23: و تقریرهای متفاوت از رساله های مذکور.
+دریافت کتاب