معرفی مقاله

فراتحلیل اثربخشی مداخلات آموزشی بر خلاقیت دانش آموزان

نویسندگان: الهه عنایتی، احمد عابدی

فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره ششم، شماره 1، تابستان 1395

تعداد صفحه: 18

فراتحلیل با یکپارچه کردن نتایج حاصل از  پژوهشهای مختلف که روی نمونه های متعددی اجرا شده اند، دیدگاه جامع تری از اثر متغیرهای مختلف به دست می دهد. در واقع با در کنار هم قرار دادن نتایج حاصل از انجام یک پژوهش روی نمونه ای از یک جامعه، افراد مختلف مورد بررسی قرار می گیرند. چنین  یافته هایی در جوامعی چون جامعه ما که گوناگونی بیشتری دارد، مهم تر است چرا که این گوناگونی، تفاوت های بیشتری را به همراه دارد. به ناچار باید اطلاعات متعددی را از نمونه های مختلف این جامعه در دست داشت تا با یکپارچه کردن این اطلاعات، شباهتها را به دست آورد و با تفاوتها به طرز مناسبی برخورد کرد. پژوهش حاضر برآن است تا با استفاده الگوی پژوهشی فراتحلیل، مقایسه، میزان اثرگذاری مداخلات آموزشی را بر خلاقیت دانش آموزان مورد بررسی قرار دهد.یافته های حاصل از این فراتحلیل نشان داد که مداخلات آموزشی بر خلاقیت دانش آموزان اثر نسبتاً بالایی دارد.
یافته های این پژوهش  با نتایج تحقیقات:  قاسمی  و  اقلیدس، حسینی، ذکریایی و همکاران، سید عامری، شریفی و داوری، شاه نعمتی و همکاران، زارعی، گنجی و همکاران، فروغی و  مشکلانی، ذکریایی؛ که مداخلات آموزشی را بر افزایش خلاقیت  مؤثر میدانند نیز همسو بود. در تبیین این موضوع می توان گفت در کلاس هایی خلاقیت وجود دارد و می توان خلاقیت  کودکان را پرورش داد که روش های تدریس به صورت فعال (مشارکت دانش آموزان) باشد. یا روش های تدریس به صورت گروهی یا بازی ارائه شود و دانش آموزان در کلاس ادراک کنند  که به نظر آنها احترام گذاشته می شود و می  توانند به صورت آزاد در مباحث کلاس اظهار نظر نمایند. این تبیین در پژوهش فروغی و مشکلانی هم ذکر شده و در آن بر نقش فعال دانش آموز در فرآیند یادگیری و تعامل بین معلم و دانش آموز تأکید شده است و در پژوهش سید عامری هم به نقش بازی در پرورش خلاقیت اشاره شده بود.

همچنین در تبیین دیگر می توان چنین استنباط کرد که علاوه بر روش های تدریس فعال و مشارکتی، نوع ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان نیز در  پرورش خلاقیت دانش آموزان مؤثر  است. عموماً در کلاس هایی خلاقیت پرورش پیدا می کند که نظام ارزشیابی به صورت کیفی و توصیفی باشد. زارعی در پژوهشی، تأثیر ارزشیابی توصیفی بر خلاقیت را مورد بررسی قرار داده و نشان داده که ارزشیابی توصیفی  به دلیل فراهم ساختن بازخورد در مراحل آموزش سبب خلاقیت دانش آموزان می شود. تبیین دیگری که وجود دارد این است که خلاقیت معلمان در پرورش  خلاقیت دانش آموزان مؤثر است که در پژوهش میر حسینی به آن اشاره شده است و برنامه آموزش خلاقیت معلمان منجر به افزایش خلاقیت در دانش آموزان آنها شده است. در مجموع در تبیین یافته های پژوهش حاضر می توان گفت برای پرورش خلاقیت دانش آموزان باید از روش های ارزشیابی نوین (توصیفی و کیفی) استفاده کرد. روش های تدریس فعال و مشارکتی را به جای شیوه های سنتی تدریس به کار برد و به پرورش خلاقیت معلمان پرداخت.  
از محدودیتهای انجام چنین فراتحلیل هایی، دسترسی به منابع و پژوهشهایی است که در یک حیطه مشخص انجام و منتشر شده اند لذا مناسب است تا از تکرار موضوعات مختلف استقبال شود تا نمونه های بیشتر از جامعه مورد نظر بررسی شوند.

دریافت فایل مقاله