معرفی مقاله

معرفی طرح ها و مدل ها در روش تحقیق آمیخته

نویسنده: علی مبینی دهکردی

فصلنامه راهبرد پاییز 1390 شماره 60

    رویکردهای آمـیخته نوعی روش پژوهشی است که‌ در‌ آن دو رویکرد رقیب کمّی وکیفی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. روش های تحقیق آمیخته به عنوان رویکردی از روش های کمّی و کیفی موقعیتی را برای پژوهشگران به وجود آورده که بر اساس آن می توانند متدولوژیها، طرح ها، مدل ها و روش های به کار گرفته شده در یک مطالعه پژوهشی واحد را در کنار هم قرار دهند. این مقاله با توجه به شکل گیری روش های آمیخته و بررسی پارادایم های پژوهشی مدل ها و طرح های روش شناسی، تحقیق آمیخته را به عنوان یک متدولوژی برای مطالعات بین رشته ای بررسی می کند و به توسعه روش ها و طرح های مختلف در مطالعات پژوهشی آمیخته و نحوه تلفیق داده های کمّی می پردازد.

    اکثر پژوهـشگرانی کـه سال‌های متمادی به مطالعه روش‌های آمیخته پرداخـته‌اند، معتقدند مـناسب‌ترین پارادایـم فـلسفی را کـه می‌توان برای‌ این‌گونه‌ پژوهـش‌ها بـرگزید، پراگماتیسم یا همان مکتب اصالت عمل است. از آنـجا کـه‌ روش تحقیق آمیخته درکشور بی‌سابقه می‌باشد، همچنین نبود منابع فارسی، این روش در بین جامعه آموزشی-پژوهشی‌ ناشناخته مانده است. این مقاله‌ با بررسی‌ مقالات و کنتب منتشر شده خارجی به جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل و ترکیب یافته‌ها و انتخاب بنیان‌های فلسفی و نتایج پژوهـشی از روش فـراتحلیل و همسنجی کلمات پرداخته است.

    رویکردهای پژوهشی آمیخته در دو دسته عمده"رویکرد پژوهشی به روش آمیخته "و "رویکرد پژوهشی با مدل آمیخته "طبقه‌بندی می‌شوند. گرچه‌ ایـن دو‌ رویکرد‌ به ظاهر شبیه هستند، اما از روندهای پژوهشی متفاوتی پیروی می‌کنند واژه «روشی» در دسته نخست بـر تکنیک‌های جمع‌آوزی و تحلیل‌ داده‌ها‌ تـأکید می‌کند و«مـدل» به ترکیب متدولوژی‌ها اشاره دارد.

طرح‌های پژوهشی آمیخته به چهاردسته تـقسیم مـی‌شوند کـه عبارت‌اند از:

• طرح‌های به‌هم‌تنیده؛

• طرح‌های اندراجی،

• طرح‌های تشریحی

• طرح‌های اکتشافی.

      هر پژوهـشگر زمانی که می‌خواهد یکیاز طرح‌های آمیخته را برگزیند، باید چند نکته را مورد توجه قرار دهد:

• -ارزیابی موضوع پژوهش

• -ارزیابی تخصص‌های فردی

• -ارزیابی مـنابع‌ در دسترس

      لازم به ذکر است که روش‌های آمیخته در هشت گام خلاصه و جمع‌بندی می‌شود‌ که‌ عبارت‌اند از:

1. تدوین پرسش‌های پژوهش وفرضیه‌سازی؛

2. مشخص نمودن هدف از استفادهطرح‌های آمیخته؛

3. انتخاب متدولوژی مناسب؛

4. جمع‌آوری داده‌ها؛

5. تحلیل داده‌ها؛

6. اعتبارسنجی داده‌ها؛

7. توصیف دادهـ‌ها؛

8. نتیجه‌گیری و تـدوین گزارش