قرار جمعه ها :: با فلسفه تا تربیت

سلام
آیه‌ی مورد اشاره در این عکس‌نوشته، ناقص ذکر شده که سبب تحیر و ایجاد سوال برای خواننده میشود.
ادامه‌ی آیه را هم باید ذکر میکرد که میفرماید: «مگر آنکه خدا بخواهد.»
یاعلی

پاسخ:
سلام.

سپاس از تذکر شما.

در پناه حق...

۱۳ آذر ۹۴ ، ۱۲:۵۰

منیر عابدی

تفسیر مجمع البیان

وَ لا تَقُولَنَّ لِشَأْى‏ءٍ اِنّى‏ فاعِلٌ ذلِکَ غَداً.
هان اى پیامبر! هرگز نگو من این کار را فردا انجام خواهم داد...
اِلاَّ اَنْ یَشاءَ اللَّه‏
مگر اینکه خدا بخواهد؛
در تفسیر این آیه دیدگاه‏ها متفاوت است:
1 - به باور «ابن عباس» منظور این است که، خدا به پیامبرش فرمان مى‏دهد که هرگاه از انجام کارى در آینده خبرداد و گفت: فردا چنین کارى خواهم کرد، آن را به خواست خدا مقید سازد و بگوید: به خواست خدا چنین خواهم کرد.
«اخفش» مى‏گوید: تقریر آیه این گونه بوده است: «الاّ ان تقول ان شاءالله»، که«تقول» حذف شده و«شاء» به مضارع تبدیل شده است و بدین وسیله آفریدگار هستى مردم را به ادب اسلامى و انسانى تربیت مى‏کند و به آنان مى‏آموزد که هرگاه از انجام کارى در آینده خبر مى‏دهند و تصمیم خود را بیان مى‏کنند، این خبر را مقید به اراده و خواست خدا سازند تا اگر انجام نگرفت نه دروغى گفته باشند و نه اگر بر انجام آن سوگند یاد کرده‏اند، با سوگند خود مخالفت نموده باشند.
2 - امّا به باور «فرّاء»، «ان یشأالله» به ظاهر جانشین مصدر مى‏باشد و منظور این است که: مگو فردا کارى را انجام خواهم داد مگر به خواست خدا؛ و روشن است که خدا نیز جز فرمانبردارى بندگان و انجام کارهاى شایسته از آنان نمى‏خواهد. با این بیان گویى مفهوم آیه این است که: مگو: من چنین و چنان خواهم کرد، بلکه بگو: من تنها آنچه را خدا مى‏خواهد و خداپسندانه است، به خواست او انجام خواهم داد.
گفتنى است که این دیدگاه بهتر است، چرا که افزون بر آنچه آمد به حذف و تقدیر نیز نیازى نیست.
اینک جاى این پرسش است که در این صورت انسان به هنگام خبر از برنامه‏ها و کارهاى آینده خود تنها مى‏تواند از انجام کارهاى شایسته که فرمانبردارى خدا باشد، خبر دهد، نه از کارهاى مباح، بسان سفر تفریحى و کارهاى پسندیده دیگر که جنبه عبادى ندارد.
امّا باید به خاطر داشت که این نهى و هشدار براى حرمت نیست، بلکه براى ارشاد و راهنمایى است، چرا که اگر کسى این فرمان را اطاعت نکند، بدون تردید مرتکب گناه نشده است.
3 - به باور «جبایى» آیه شریفه به انسان هشدار مى‏دهد که نگوید من فردا چنین و چنان خواهم کرد، چرا که ممکن است پیش از انجام آن کار بمیرد و یا به رویدادهاى ناگوارى چون بیمارى گرفتار گردد و نتواند آن کارى را که آهنگ آن را داشت و وعده مى‏داد، انجام دهد؛ و یا ممکن است از تصمیم خود بازگردد و انجام ندهد، که در هر دو صورت دروغگو مى‏شود؛ با این بیان بهتر است کار را به خواست خدا مقیّد سازد و بگوید: من فردا به خواست خدا چنین مى‏کنم، یا به مسجد مى‏روم و... تا در صورت انصراف و یا عدم انجام کار از دروغ گفتن در امان بماند.
به هر حال همان گونه که پیشتر نیز اشاره رفت، شرک‏گرایان به راهنمایى و وسوسه یهود، از پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله در مورد سرنوشت «اصحاب کهف» و سرگذشت «ذوالقرنین» پرسش کردند و آن حضرت وعده داد که فردا پاسخ دهد، امّا«ان شاء اللّه» نگفت و کارش را به خواست خدا پیوند نزد، از این رو فرشته وحى مدتى نیامد و پیامبر به رنج و اندوه گرفتار گردید، و آنگاه که فرشته وحى فرود آمد و پاسخ پرسش شرک‏گرایان را آورد این آیه نیز آمد و به پیامبر فرمان رسید که: هرگاه وعده مى‏دهد خواست خدا را از یاد نبرد و بگوید به خواست خدا چنین خواهم کرد.
وَ اذْکُرْ رَبَّکَ اِذا نَسیتَ‏
در مورد مستقلّ بودن این فراز از آیه شریفه، و یا پیوند آن به پیش از خود، دو نظر آمده است:
الف: به باور گروهى این فراز از آیه به جمله پیش پیوند مى‏خورد و در تفسیر آن دیدگاه‏ها متفاوت است:
1 - به باور«ابن عباس» منظور این است که: اگر در گفتارت یاد خدا و پیوند زدن کار به خواست او را فراموش کردى، هنگامى که - پس از مدتى خواه یک روز، یک ماه یا یک سال - به یادت آمد، بى‏درنگ پروردگارت را به یادآور و بگو: به خواست او، این کار را انجام خواهم داد یا چنین خواهم گفت و یا از اینجا خواهم رفت.
یادآورى مى‏گردد که ازامامان نور نیز همین دیدگاه روایت شده است.
به نظر مى‏رسد که اگر چنین کارى انجام دهد، پاداش از دست رفته نصیب او مى‏گردد، بى‏آنکه این استثنا در سخن اثرى بگذارد.
و نیز ممکن است اگر سوگندى براى انجام آن کار خورده است، بدین وسیله کفاره آن برداشته شود.
2 - امّا به باور «حسن» و «مجاهد»، منظور این است که تا از آن محفل و مجلس بیرون نرفته‏اى خدا را به یادآور و ان شاء اللّه بگو.
3 - پاره‏اى مى‏گویند: اگر هنوز گفتارت ادامه دارد و به یادت آمد که خدا را یاد نکرده‏اى، ان شاء اللّه بگو؛ چراکه هنوز فرصت از دست نرفته است. و این دیدگاه بهتر به نظر مى‏رسد.
4 - و «اصم» مى‏گوید: هرگاه ان شاء اللّه نگفتى و از گفتار خود پشیمان شدى، پروردگارت را یاد کن.
ب: امّا به باور برخى، فراز مورد بحث ارتباطى به گذشته ندارد و مستقل است، و در تفسیر آن نیز سه‏نظر آمده است:
1 - «عکرمه» مى‏گوید: منظور این است که: هرگاه خشمگین شدى، از خدا آمرزش بخواه تا آتش خشمت فرونشیند.
2- و «جبایى» بر آن است که: انسان به هنگام گفتار و تصمیم باید به یاد خدا باشد و مفهوم آیه این است که: هرگاه چیزى را که مورد نیازت مى‏باشد فراموش کردى، خدا را به یادآور تا تو را به خود آورد.
3 - و به باور «سدى» و «ضحاک» منظور نماز مى‏باشد، و مفهوم آیه این است که هرگاه نماز را فراموش کردى، آنگاه که به یادت آمد بخوان.

۱۳ آذر ۹۴ ، ۱۴:۵۳

رجبی

هیچگاه فراهم بودن همه مقدّمات، تضمین کننده انجام قطعى کار نیست...

ممنون از توضیحات خانم عابدی
و همچنین لطف خانم رضوی زاده در قرار جمعه ها

۱۷ آذر ۹۴ ، ۰۶:۵۰

علیرضا ******

بسیارخوب

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

با فلسفه تا تربیت

با فلسفه تا تربیت

جمعی از دانشجویان فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان

فلسفه غرب

فلسفه شرق

فلسفه اسلامی

تعلیم و تربیت

روش تحقیق

روش کیفی

روش آمیخته

روش تحقیق در فلسفه تعلیم و تربیت

روش کمی

با پایان نامه های فلسفه تعلیم و تربیت

معرفی مقاله

معرفی کتاب

مصاحبه

بحث و گفتگو

قرارجمعه ها( تربیتی اخلاقی)

دانلود

فراخوان و اطلاعیه

برنامه جلسات گروه

گزارش جلسات

سایر

قرار جمعه ها

نظرات (۴)

ارسال نظر