یک سه شنبه، یک کتاب

معرفی از: منیره عابدی

عنوان کتاب: داستان های فکری برای کودکان ایرانی (مجموعه 10 جلدی)

نویسندگان: دکتر نوروزی و همکاران

ناشر: آموخته (اصفهان)

مخاطب: مربیان و والدین، کودک و نوجوان

موضوع: فلسفه برای کودک، تفکر، ادبیات کودک و نوجوان

«داستان­های فکری برای کودکان ایرانی» مجموعه­ ای 10 جلدی است که با هدف بومی ­سازی برنامه فلسفه برای کودکان تألیف شده است. توضیح آن که امروزه برای اجرای برنامه‌ فلسفه برای کودکان، کتاب‌های داستانی ویژه‌ای تألیف و در سراسر جهان به فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف، از جمله زبان فارسی ترجمه شده است. این داستان­ها در اکثریت قریب به اتفاق کارگاه­ها و پژوهش­های ایرانی اجراشده در زمینه­ فبک، مورد استفاده قرار می ­گیرند، بدون آن­که اقدام قابل توجهی برای هماهنگ ­سازی با فضای فرهنگی- اجتماعی ایران انجام گیرد. لذا مؤلفان در مجموعه کتاب­های «داستان­های فکری برای کودکان ایرانی» بر آن شدند تا داستان‌هایی از آثار و مفاخر گذشته­ فرهنگی کشور را که هم زمینه ­ای برای بحث‌های فلسفی داشت و هم می‌توانست برای حل مشکلات موجود در جامعه مؤثر باشد، برای کودکان بازسازی نمایند.

 مؤلفان در انتخاب این داستان­ها ویژگی­های متعددی هم­چون اثرات تربیتی آن بر کودکان و نوجوانان، مؤثر بودن در طرح مشکلات فردی و اجتماعی نسل جدید، داشتن قابلیت انگیزش و تحریک مخاطبان در بحث و چاره ­جویی برای این مسائل، جذابیت و سادگی را در نظر داشته­ اند. در این بعد، مجموعه­ داستان­های فکری منبعی مفید برای ترغیب کودکان و نوجوانان به مطالعه و لذت بردن از آن و آشنایی با میراث فرهنگی غنی کشورشان است.

اما فراتر از آن،  هدف مؤلفان از تألیف این مجموعه، درگیر کردن کودکان با فرایند تفکر و پرورش استدلال و منطق در آن­ها است؛ به نحوی که افکار سطحی، قضاوت­های نادرست در مورد جامعه، خانواده، دوستان و... و رفتارهای عجولانه و دور از منطق آنان کاهش یابد و بتوانند از طریق گفت ­وگو (به جای خشونت، تهدید و سایر رفتارهای نامعقول) مشکلات و مسائل خود را حل کنند و با دیگران به توافق برسند. به این منظور در پایان هر داستان، مجموعه­ای از طرح بحث­ها و تمرین­های عملی ارائه شده است که زمینه ­هایی جذاب و ترغیب­ کننده برای ورود به بحث­های تفکربرانگیز است. این مباحث و تمرین­ها، به تناسب داستان­ها انتخاب شده ­اند و موضوع آنان مسائل و مشکلاتی است که بسیاری از والدین از وجود آن در کودکان و نوجوانانشان شکایت دارند. به عنوان مثال در یک طرح بحث، با عنوان «بی ­موقع حرف زدن» مربی کلیدهای مقوایی زیبایی برای بچه ­ها درست می­کند و به آن­ها می­گوید این یک کلید جادوئی است که با آن می­توانند هر وقت لازم می­دانند دهان خود را قفل کنند تا حرف نزنند. سپس از آن­ها می­خواهد فکر کنند و بنویسند در چه مواقعی می­خواهند از این کلید استفاده کنند. بچه ­ها می­توانند در همان زمان دهان­هایشان را با کلید جادویی قفل کنند تا بتوانند در سکوت به تفکر بپردازند. در پایان بچه ­ها قفل­های دهان خود را باز می­کنند و درباره­ مواردی که یادداشت کرده ­اند با هم به گفت­وگو می­پردازند.

مؤلفان با تحقیقات عملی بسیاری که با استفاده از این داستان­ها و طرح بحث­های آن­ها انجام داده ­اند، به این نتیجه رسیده ­اند که چنین بحث­هایی می ­تواند تأثیر بسزایی در اصلاح رفتار کودکان و نوجوانان داشته باشد. به علاوه، از آن­جایی که این بحث­ها بر اساس داستان­ها انجام می­گیرد، بچه ­ها بدون جهت­گیری منفی یا احساس ناراحتی و به طور غیرمستقیم در مورد مشکلات رفتاری خود و مسائلی که درگیر آن هستند صحبت می­ کنند و به نتیجه می ­رسند. این امر هم­چنین باعث می­شود آن­ها به فکر کردن عادت کنند و چنان­که می ­دانیم تفکر در دین اسلام اهمیت زیادی دارد. سخن مشهور پیامبر اکرم (ص) مبنی بر برابری یک ساعت تفکر با هفتاد سال عبادت بهترین شاهد این سخن است.

به این ترتیب، داستان­های فکری برای کودکان ایرانی، منبعی برای ترغیب مطالعه، آشنایی با فرهنگ مکتوب ایران، رشد تفکر و تعقل، حل مسائل و مشکلات تربیتی کودکان و نوجوانان، افزایش تفاهم و نزدیکی بین والدین و فرزندان، یادگیری جذاب و فعال در کلاس درس، افزایش درک و فهم کودکان و نوجوانان و بسیاری از نتایج مطلوب دیگر می­ باشد. شیوه­ کار با این کتاب، در مقدمه­ هر جلد آورده شده است و می ­تواند به نحو مؤثری مورد استفاده­ معلمان و والدینی که به رشد و پیشرفت هر چه بیش­تر کودکانشان علاقه­ مند هستند قرار گیرد.

داستان­ها و تمرین­های این مجموعه برای کودکان سنین ۸ تا ۱۴سال طراحی شده است و هم در مدرسه، هم در خانه قابل اجرا است. شیوه­ استفاده از این کتاب در حلقه ­های کندوکاو، در ابتدای هر جلد، همراه با مثالی عینی از داستان­های همان جلد توضیح داده شده است.

پیوست:

بیانات مقام معظم رهبری در مورد فلسفه برای کودکان