گزارش جلسات گروه

چهل و یکمین جلسه مطالعاتی گروه در سال95

با سلام

تاریخ و زمان جلسه: ساعت 8 تا 10 دقیقه روز سه شنبه 10/ 12/ 1395،

مکان جلسه: گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.

موضوعات مورد بحث: مبحث سعادت در اندیشه های فلسفی و بحث روش تحقیق

سعادت از منظر اسپینوزا، هیوم، شوپنهاور و کانت:

اسپینوزا سعادت شناسی خود را مبتنی بر تصویری غیر انسان‌وار از خداوند می‌سازد و بدین جهت با تشخیص علل گرایش‌های انسان‌وار انگارانه در حوزۀ الهیات و به طور خاص خداشناسی، به نقد چنین خدایی می‌پردازد. اسپینوزا نیز بر آن بود تا به تصوری از خدا دست یابد که هم از نقص‌های مابعدالطبیعی و الهیاتی موجود در سنت‌های الهیاتی- فلسفی مرسوم مبرا باشد، هم بتواند پایه های فلسفی علم جدید را مستحکم سازد و هم در راستای سعادت انسان به کار گرفته شود.

هیوم که یک تجربه گراست سعادت را بر اساس خرد و شواهد می داند. او می گوید انسان باید از خرافات به دور ماند. او رسیدن به سعادت را تکیه بر عقل و امور عقلی می داند.

شوپنهاور از سه عامل را در خوشبختی یا شوربختی ما موثر می داند: آنچه هستیم( آنچه طبیعت به ما داده و غیرقابل اکتساب است)، آنچه داریم( مالکیت و دارایی از هر نوع)، آنچه می نماییم( تصوری که دیگران از ما دارند). او تأثیر آنچه هستیم را بر دو عامل دیگر قدرتمندتر می داند و سعادت را از درون می داند. بالاترین، متنوع ترین و قویترین لذت ها، لذات ذهنی هستند. جهانی که هر کسی در آن زندگی می کند، عمدتا به شیوه نگرش خود او وابسته است و به تفاوت ذهنی اشخاص بستگی دارد. خوشبختی ما به آنچه هستیم و به فردیتمان وابسته است.

او وجدان اخلاقی را در همه انسان ها موجود می داند. کانت معتقد بود که اراده خیر و حسن نیت تنها مفهوم ذاتاً خوب است و معنی حسن نیت، انجام وظیفه است، تنها دلیل موجه برای ادای وظیفه همان وظیفه بودن آن است و هیچ دلیل دیگری نباید داشته باشد، و اگر کسی از ترس مجازات و یا به امید پاداش ادای وظیفه کند، تکلیف خود را انجام نداده است. کانت در این زمینه گفته است: «من خواب می‌دیدم و می‌پنداشتم که زندگی تمتع است چون بیدار شدم دیدم وظیفه است.» تکلیف عملی است که شخص برای متابعت از قاعده کلی انجام می‌دهد. به عبارتی دیگر تکلیف احترام به قانون است. قاعده اخلاقی اصلی کانت این است که شخص باید همواره چنان عمل کند که گویی شیوه عمل او قانون فراگیر طبیعت خواهد شد و همواره و همه‌وقت قانون کلی خواهد بود. قاعده اساسی دیگر در فلسفه کانت بیان می‌کند که انسان غایت فی نفسه است و باید با هر انسانی، خواه خود و خواه دیگران به عنوان غایت رفتار کرد نه وسیله رسیدن به هدف. او عمل برای خیر را اصل می داند. او سعادت جمعی را ارج می نهد.

روش تحقیق:

روش شناسی فلسفی ولفسون(روش فرضی- استنتاجی)، رضا گندمی نصرآبادی

ولفسون، مورخ تاریخ فلسفه، روش فرضی- استنتاجی را که در علوم تجربی کاربرد دارد، برای مطالعه متن های فلسفی و کلامی برگزیده است. او بر پایه این روش کوشیده است میان مکتب ها و نظرهای به ظاهر غیرمرتبط ارتباط یرقرار و گونه ها یا دوره ها و نظام های جدید فلسفی را شناسایی کند.

ادامه جلسات در سال 1396 با ادامه بحث سعادت خواهد بود...

با تشکر از حضور دکتر نوروزی و سایر دوستان