یک سه شنبه یک کتاب
فطرت بنیاد تربیت: رویکردی به تعلیم و تربیت اسلامی
نویسنده: رحمت اله مرزوقی، سیروس حدادنیا
نشر: آوای نور
تعداد صفحه: 168
لازمه هدایت و تربیت انسان در گرو شناخت و توصیف صحیح از اوست. انسان به حکم رابطهٔ خالقیت و مخلوقیت، آفریده و بنده خداوند است. چنین انسانی می‌تواند در پرتو وحی الهی به خرد و اندیشهٔ خود نورانیت بخشد و در راستای پیمودن راههای کمال و سعادت، به اوامر خداوند ملتزم و از پیشگاه او مدد می‌جوید. بدین منوال انسان خداجو، ارزش‌های الهی را در رفتار و گفتار خویش لحاظ کرده و گرایش‌ها و امیال خود را با اتکاء به عنایات خداوندی سمت و سوء می‌بخشد. البته این در صورتی است که دربارهٔ انسان و مبانی انسان‌شناختی بر پایهٔ نگرش دینی و با پشتوانه گرایش‌های دینی داوری کنیم. به همین دلیل است که توصیف و شناخت از انسان و در نتیجه تربیت او، در مکاتب مختلف با نگرش‌هایی مانند لائیک و سکولار، به گونه‌ای دیگر رقم خواهد خورد.
مبانی انسان‌شناختی تربیت اسلامی آن دسته از گزاره‌های توصیفی مدلل درباره واقعیت وجود انسان است، که از تعالیم اسلامی یا معارف اصیل اسلامی در مقام توصیف خصوصیات عموم افراد بشر یا از مباحث مربوط به تعریف انسان در فلسفه انسان‌شناسی اسلامی استخراج شده‌اند و باید آن‌ها را به لحاظ نقش محوری در تبیین و ترسیم سیمای کلی انسان در نظریهٔ فلسفی تربیت، سنگ بنای اصلی هر گونه توصیف و تبیینی از فلسفهٔ تربیت یا رویکرد اسلامی دانست (سند تحول نظام تعلیم و تربیت، ص 57). لذا بنابر اهمیت موضوع از این منظر، ابتدا مفاهیم اصلی و بنیادی مطرح شده در متون اسلامی درباره انسان و ابعاد وجودی وی همچون روح، فطرت، نفس، قلب و عقل به اختصار و مجمل مورد بررسی قرار می‌گیرند و در ادامه به تشریح و بررسی موضوع اصلی، یعنی فطرت پرداخته می‌شود.
بخش اول: مفاهیم و مبانی
مفاهیم بنیادی انسان‌شناختی از منظر متون اسلامی
1. روح
2. نفس
3. قلب
4. عقل
5. فطرت
1-5. مفهومشناسی فطرت
2-5. فطرت و مفاهیم مشابه
3-5. حقیقت فطرت
4-5. راههای اثبات فطرت
5-5. انواع فطرت
6-5. خصائص فطرت
7-5. انواع ادراک‌های فطری
بخش دوم: فطرت از دیدگاه اندیشمندان
1- فطرت از دیدگاه اندیشمندان غربی
2- فطرت از دیدگاه متفکران مسلمان
بخش سوم: فطرت از منظر متون اسلامی
1. فطرت از دیدگاه آیات قرآن کریم
2. فطرت از منظر نهج البلاغه
3. فطرت از منظر صحیفه سجادیه
بخش چهارم: دلالت‌های تربیتی
مفهومشناسی تربیت
2. دلالت‌های تربیتی فطرت
3. عوامل و روش‌های عمومی پرورش فطرت
1- بیان داستان‌ها و قصه‌های جذاب و کودکانه است.
2- روش مواجهه با طبیعت
3- استفاده کردن از اشعاری اخلاقی
4- جذّاب نمودن تکالیف دینی
5- آموزگار عامل ایجاد شور و حس دینی
6- ترغیب دانش‌آموزان به خودفعالی
7- استفاده از روش گفتگو و پرسش و پاسخ
8- روش های پرورش خلاقیت
9- پرورش حس زیبایی‌شناسی و هنری
10- استفاده از تمثیلات و داستان‌های قرآنی
منابع و مأخذ