یک سه شنبه یک کتاب
مبانی نظری فلسفه برای کودکان
نویسنده: دکتر یحیی قائدی
نشر: مرکز نوآوریهای آموزشی مرآت
تعداد صفحه: 352
نویسنده، دکتر یحیی قائدی، دانشیار دانشگاه خوارزمی، در این کتاب به مواردی چون ریشههای تاریخی، برنامه درسی و رویکردهای متفاوت فلسفه برای کودکان میپردازد. وی این کتاب را در دو بخش تدوین کرده است: بخش اول به بنیادهای برنامۀ فلسفه برای کودکان میپردازد و در بخش دوم، نقدهای وارد بر برنامه فلسفه برای کودکان را مرور میکند.
بخش اول، هفت فصل دارد:
فصل اول با عنوان فلسفه و فلسفهورزی به چیستی فلسفه و آموزش فلسفه و نسبت آن با ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮای ﻛﻮدﻛﺎن میپردازد.
ﻓﺼﻞ دوم، ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣۀ فبک را در ﺳﻪ ﺟﻨبۀ هستیشناختی، ﻣﻌﺮﻓتﺷﻨﺎﺧتی و ارزشﺷﻨﺎﺧتی ﺑﺮرسی کرده و میکوشد به این سؤال پاسخ دهد: اگر فلسفه برای کودکان ریشههای فلسفی خاص دارد، آیا دیگران با فرهنگ و دیدگاههای فلسفی متفاوت میتوانند از آن استفاده کنند؟
فصل سوم، برنامۀ درسی فبک را توصیف میکند و به هدفهای آموزشی، پیشفرضهای برنامۀهای درسی فبک، فبک در پایههای مختلف و کتاب راهنمای مربیان فبک اشاره دارد.
فصل چهارم به اجتماع پژوهشی میپردازد. فصل نامبرده، شامل زیرفصلهایی همچون ریشههای تاریخی اجتماع پژوهشی، فرایند اقدام در یک اجتماع پژوهشی، مراحل برگزاری اجتماع پژوهشی و گفتوگوی فلسفی در اجتماع پژوهشی میشود.
بررسی ریشههای تاریخی فبک، محور فصل پنجم است و دیدگاهها فیلسوفان را از سقراط تا لیپمن در این باره مرور میکند.
فصل ششم، دو رویکرد موجود در اجتماع پژوهشی را بررسی میکند و دو رویکرد تلفیقی و فلسفی را شامل میشود.
فصل پایانی این بخش، ارزشیابی در برنامه درسی فبک را مطرح میکند. نویسنده در این فصل، الگوی ارزشیابی برنامه فلسفه برای کودکان را در چهار عنصر درونداد، فرایند، برونداد و بازخورد پیش رو میگذارد.
فصلبندی بخش دوم کتاب مبانی نظری فلسفه برای کودکان به قرار زیر است:
فصل هشتم، نقدهای وارد بر برنامۀ فبک را برمبنای مفهوم فلسفه مرور میکند و این پرسش را پیش میکشد که با توجه به چه مفهومی از فلسفه، کودکان میتوانند فلسفهورزی بیاموزند؟
فصل نهم، نقدهای پیش روی این برنامه را براساس تفاوتهای کودکان و بزرگسالان دنبال کرده و ادعای باورمندان به فبک و منتقدان آنها را دربارۀ فلسفهورزی کودکان بهویژه در مقایسه با بزرگسالان بررسی میکند.
فصل دهم، نقد فلسفه برای کودکان براساس دیدگاه تحلیلی نام دارد و فصل یازدهم نقدهای وارد بر فبک را بر بنیاد دیدگاه پیاژه ارزیابی میکند، دیدگاهی که معتقد است کودکان در سنین پایین، تفکر انتزاعی ندارند و از این رو فلسفی نیستند. فصل یادشده که به گزارش نقدهای وارد بر فبک براساس نظریههای روانشناسی رشد میپردازد، میکوشد با گزارش نظریه برونر، پاسخی به این نقدها فراهم آورد.
فصل دوازدهم، برنامه فبک را از زاویه برنامۀ درسی مینگرد. برنامه درسی فبک گرچه تحسینهایی را بهدنبال داشته اما مخالفتها و انتقادهایی را نیز برانگیخته است. نقدهایی که یا کل برنامه درسی را شامل میشده یا به برخی از عناصر آن توجه دارد. فصل یادشده به این پرسش پاسخ میدهد: آیا برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان، همۀ ویژگیهای یک برنامۀ درسی بهمعنای فنی کلمه را دارد؟
فصل پایانی این کتاب، بخش اول و دوم را جمعبندی میکند و سه مفهوم اساسی در فبک را باهم مینگرد: ﻛﻮدک، ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درسی.