گزارش جلسات گروه

تهیه گزارش: ساجده السادات رضوی زاده
دانشجوی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت

چهل و دومین جلسه مطالعاتی گروه                                        

تاریخ:  10 /11/ 1394  ­شنبه. ساعت 10 تا 11:30

مکان : دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان، دفتر دکتر نوروزی

حاضرین: آقای دکتر نوروزی و خانم ها  رجبی، عسگری، عسکرپور، رضوی زاده و شفیعیون

در این جلسه موضوع حول محور دیوید هیوم و آثار و نظرات او می چرخید. در اببتدا مختصری از زندگی و شخصیت او بیان شد و بعد از آن خانم عسگری بخشی از رساله اخلاقش را ارائه دادند و خانم رجبی هم مطالبی از تاریخ فلسفه کاپلستون و رساله ی تاریخ طبیعی دین را مطرح کردند. بخشی از نکات ارائه شده در جلسه از این قرار بود:

دیوید هیوم‏ (۷ مه ۱۷۱۱–۲۵ اوت ۱۷۷۶) از فیلسوفان اسکاتلندی و از پیشروان مکتب تجربه‌گرایی بود. تقریباً همه فیلسوفان بر این اتفاق نظر دارند که او بزرگ‌ترین فیلسوفان تاریخ بریتانیا و مکتب تجربه‌گرایی بوده است. او کسی بود که بر کانت تأثیر بسیاری گذاشت. این جمله کانت معروف است که :هیوم من را از خواب جزم اندیشم بیدار کرد. (در اصل او فلسفه را از خواب جزم اندیشش بیدار کرد). از نظر هیوم فلسفه اخلاق در اصل فلسفه نیست و صرفاً منشأ احساسی دارد و فلسفه اخلاقش را بر مبنای احساس مشترک بین افراد می چیند.

هیوم، کلیه ادراکات بشری را به دو گروه تقسیم کرد:.منظور هیوم از «انطباعات» داده‌های مستقیم حس و تجربه است. مانند اینکه چشم خود را باز کنیم و منظره‌ای طبیعی را مشاهده کنیم.مقصود وی از «تصورات»، تجدید همان ادراکات پس از قطع رابطه حسی مستقیم، به کمک تخیل و حافظه است. او سپس رابطه میان انطباعات و تصورات را به دو گروه تقسیم می‌کند: . منظور هیوم از «نسبت طبیعی»، برقرای تداعی معانی بین دو تصور در ذهن است؛ به طوریکه با پدیدآمدن یکی دیگری نیز بلافاصله پدید آید. مقصود وی از «نسبت فلسفی»، رابطه‌ای است که از مقایسه دو یا چند چیز با یکدیگر حاصل می‌شود، بدون آن که لزوماً ذهن از طریق پیوستگی و تداعی معانی از یکی به دیگری منتقل شود. بر این اساس، هیوم رابطه علیت را چیزی جز عادت ذهنی نمی‌داند که در اثر تجربه پیوستگی زمانی-مکانی مکرر دو رویداد حاصل می‌شود. هیوم اظهار می‌دارد که رابطه علیت نه امری بدیهی و شهودی است، و نه امری مبتنی بر برهان عقلی؛ بلکه قاعده‌ای تجربی است و برای اثبات تجربی بودن این قاعده می‌گوید: علت‌ها و معلول‌ها توسط دلیل عقلی شناخته نمی‌شوند و تنها از راه تجربه کشف می‌شوند. ازین‌رو هیچ‌گونه پیش‌بینی قطعی و ضروری دربارهٔ حوادث آینده نمی‌توان داشت. هیوم می‌کوشد شواهدی بر نفی رابطه علیت گرد آورد.

ادامه بحث جلسه آینده نیز با موضوع هیوم است و بررسی دقیق تر منابع دست اول هیوم برای فهم بهتر او لازم می نماید.

با تشکر از حضور دکتر نوروزی و سایر دوستان