معرفی مقاله

چرا معلمان به آموختن فلسفه تعلیم و تربیت نیاز دارند؟

 اکثریت متقاضیان رشته فلسفه تعلیم و تربیت را معلمان تشکیل می دهند، اما به نظر ضرورت انتخاب این رشته و نحوه استفاده از آن برای آنها، مشخص نیست. این مقاله تلاش می کند روشنگری های فلسفه و فلسفه تعلیم و تربیت را در نیازمندی های حرفه معلمی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و پیامدهای آموختن مباحث فلسفی را برای معلمان تبیین کند تا آنها ترغیب به استفاده بیشتر از این مباحث شوند.

در این مقاله ابتدا به بیان ویژگیهای ضروری یک معلم خوب می پردازد و اشاره می کند که پاسخ به این سوال، به راحتی میسر نیست ولی به عنوان نمونه الگوی لایه ای کورتاجن (از صاحب نظران حوزه تربیت معلم) را به عنوان یک الگوی بدیع و ارزنده در توصیف ماهیت ویژگی های معلم خوب تبیین می کند.

کورتاجن(2004) سطوح تغییر درونی معلمان را به لایه های سطح رفتار، سطح صلاحیتها، سطح اعتقادها، سطح هویت و سطح رسالت تقسیم می کند. که به ترتیب این سطوح بر همدیگر تاثیر می گذارند.سطح رفتار بیرونی ترین سطوح است. سطح رسالت هم درونی ترین لایه است که برخی محققان آن را سطح معنویت می نامند که با انگیزه های معلم از کاری که انجام می دهد سر و کار دارد. در حالت آرمانی میان این سطوح وحدت کاملی برقرار می شود.

در ادامه نویسندگان به تحلیل نسبت ماهیت ویژگی های ضروری یک معلم خوب با مباحث اصول و فلسفه تعلیم و تربیت می پردازند و از این خلال سطوح مذکور بهتر تبیین گردیده است.

1- سطح شرایط محیطی: شامل مدرسه و کلاس درس و ... است که فلسفه تعلیم و تربیت در این زمینه نقش خاصی ایفا نمی کند.

2- سطح رفتارهای معلم: این سطح هم به طور مستقیم تحت تاثیر فلسفه تعلیم و تربیت نیست.

3- سطح صلاحیت ها: که شامل صلاحیت های شناختی، عاطفی و مهارتی است. در این قسمت فلسفه تعلیم و تربیت نقش مهمی را دارد. در بعد شناختی از مبانی، اصول، روشها و اهداف تعلیم و تربیت بحث می کند. ذهنیت فلسفی معلمان که طرز تفکر صحیح را نشان می دهد در این قسمت مطرح است. کشف امور بنیادی و بیان آنها در هر موقعیت، ارزش سنجی افکار نمونه ای از مواردی است.  در صلاحیت عاطفی برخوردار شدن از وحدت شخصیت، پرورش دادن حس همدلی و سعه صدر از موارد اشاره شده است.  در صلاحیت مهارتی، به مهارتهای نوشتاری، ارتباطی و نقش فلسفه تعلیم و تربیت در آن اشاره می شود.

4- سطح اعتقاد: این قسمت با نگرش معلم نسبت به ماهیت انسان، ماهیت دانش، ارزش ها رو به رو است و فلسفه تعلیم و تربیت نقش مهمی دارد که در مقاله به تفصیل اشاره شده است.

5- سطح هویت: ویژگی های منش، ارزش ها، نقش های اجتماعی، علایق و ... نمونه ای از ویژگیهای هویتی معلمان است که در این سطح هم فلسفه نقش مهمی دارد.

6- سطح رسالت: این سطح شامل نگرش معلم به جهان هستی، چیستی و غایت تربیت،ایجاد خودآگاهی می شود و فلسفه تعلیم و تربیت نقش مهمی ایفا می کند.

در جمع بندی در نموداری روشنگری مباحث اصول و فلسفه تعلیم و تربیت در سطوح الگوی ویژگی های ضروری یک معلم خوب آورده شده است.

نویسندگان: ایروانی،شهین؛ شرفی،محمدرضا؛ یاری دهنوی،مراد
فصلنامه تعلیم و تربیت : بهار 1387 - شماره 93 (علمی-پژوهشی)

دریافت: اصل مقاله