یک سه شنبه یک کتاب065
کتاب با پیش گفتاری به قلم میرعبدالحسین نقیب زاده و یک مقدمه به قلم مؤلف آغاز می گردد. با اینکه ساختار مناسب و منسجمی دارد اما اثری از فصل بندی در آن دیده نمی شود. گویا وادی عشق و عرفان ناخودآگاه نویسنده را بر آن داشته تا خود را از ساختارها رها سازد.
«جایگاه عشق در عرفان اسلامی» نخستین موضوع مورد بحث کتاب است که ذیل عناوین: هستی شناسی عرفان اسلامی و عشق، عشق و زیبایی، عشق و اخلاق، عشق و انسان شناسی، عشق و معرفت شناسی، مراتب و درجات عشق، رابطه عشق و دیگر عواطف انسانی، رابطه عشق و دین، عشق و تربیت؛ ارائه میشود.(عشق در عرفان اسلامی فقط از جنبه عواطف مورد نظر نیست. عشق چون رشته ای محکم است که در تمامی مباحث جریان دارد. معرفت شناسی، هستی شناسی، ارزش شناسی و حتی تربیت همگی زیر سایه عشق رنگ می یابند زیرا عشق از صفات باری تعالی است و صفات الهی نیز حد ندارند(.
«جایگاه عشق در مکاتب و دیدگاههای فلسفی» دیگر موضوع پرداخته شده در این کتاب است که با این عناوین مورد توجه قرار میگیرد:الف در مغرب زمین؛ ب: در مشرق زمین که شامل فلسفه های هندو، چین، بودا، سیک ، کنفوسیوس، موتسه، تائو، اندیشه های فلسفی ژاپن، فلسفه های معاصر هندی چون نگاه تاگور، اوشو، آرای ساتیاسای بابا و بالاخره عشق در دیدگاههای فلسفی ایران.
در قسمت بعد، «عشق از منظر مکاتب روانشناسی»تحت این مسائل مورد بررسی قرار میگیرد: مکتب روان تحلیلگری فروید، فروید و روان تحلیلگران پس از او، دیدگاه یونگ، فروم، لکان، رویکرد انسانگرایی، دیدگاه مازلو، روانشانسی وجودگرا و بالاخره دیدگاه روانشناسان اجتماعی.
در بخش «عشق پروری: بنیادی ترین بعد تربیت»، تفاوت تعلیم و تربیت غرب مدرن با تعلیم و تربیت شرقی و مراحل رشد عشق در انسان مورد بررسی قرار میگیرد.
«ویژگیهای تربیتی سیر و سلوک عشق در انسان با تأثیر از مبانی عرفان اسلامی»؛ عشق را چون عرفان وادی به وادی میکند و آسیب پذیری مراحل آن را متذکر میگردد. آسیبهایی چون ماندن در خودشیفتگی، تثبیت نشدن مراحل سلوک و پشت سر نهادن تصنعی مراحل سیر عاشقانه.
«تربیت اخلاقی» شامل: ویژگیهای آن، منشأ مشترک عرفان و عشق با اخلاق، چگونگی تربیت اخلاقی مبحث بعدی کتاب است.
«تربیت هنری» و زیبایی شناختی و اهداف آن از دیگر مطالب کتاب است.
از دیگر مباحث کتاب، تربیت دینی و ویژگیهای آن که با تکیه بر عنصر عشق و عرفان مورد توجه قرار گرفته، است.
«تربیت دینی، عرفانی و عاشقانه با توجه به مسأله جهانی شدن» در عناوینی چون: جهانی شدن و امکان تربیت دینی از منظر مدرنیسم، پیامدهای مدرنیسم برای آموزش و پرورش، پست مدرنیسم و جهانی شدن، آثار پست مدرنیسم بر آموزش و پرورش، و الگوی تربیت دینی(تربیت عمومی و اختصاصی) مورد بررسی قرار میگیرد.
«خودشناسی»در این قسمت ابتدا از نگاه مکاتب مختلف روانشناسی مورد توجه قرار میگیرد و سپس خودشناسی و راههای آن بطور جزئی در نگاه عرفان اسلامی مورد کنکاش واقع میگردد.
«معرفی ارکان و مفروضه های بنیادی نظریه تربیتی برگرفته از عرفان اسلامی» (هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی) از دیگر مباحث مهم کتاب مذکور است.
«ارائه چارچوب نظریه تربیتی عرفانی با اقتباس از دیدگاههای عرفان اسلامی«؛ آخرین بخش کتاب قبل از «جمعبندی نهایی»است که تحت عناوین پیش رو بررسی میشود: آرمانها و اهداف تعلیم و تربیت، طرز تلقی نسبت به یادگیری و فرایند آن، طرز تلقی نسبت به متربی، طرز تلقی نسبت به روش تربیتی با ارائه الگویی برای معنابخشی به تربیت و ساماندهی فعالیتهای تربیتی(فوق برنامه ای و ادغام وظایف مشاور و مربی تربیتی در مدارس و...)، طرز تلقی نسبت به برنامه درسی و محتوای آن، نقش معلم و طرز تلقی نسبت به ارزشیابی.
ظاهرا جمع بندی نهایی در کتاب تنها بر اساس تربیت عرفانی انجام شده است. بین تربیت مبتنی بر عشق با تربیت عرفانی تفاوت هست.